Pelin Akdemir
BURSA – Toplumsal Araştırmalar, Kültür ve Sanat Vakfı (TAKSAV), 5 Eylül 2020’de İzmir’de hayatını kaybeden gazeteci ve yazar Erbil Tuşalp’in anısına Bursa’da üçüncü ‘Gazetecilik Günleri’ni düzenledi. Bu yıl ‘Afet Gazeteciliği’ne gazeteciler Hale Gönültaş, Faruk Doğruci, Doğan Tılıç, gazeteci yapımcı Coşkun Aral ve CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala katıldı. Programda Erbil Tuşalp’i konu alan “Vefa İstasyonu” adlı belgesel gösterildi. Bu yılın TAKSAV ödülü gazeteci Hale Gönültaş’a verildi.
TAKSAV Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Selçuk Candansayar programın açılış konuşmasını şu sözlerle yaptı: “Türk sosyalist hareketinin ana damarlarından biri TAKSAV’ı kurdu. Ülkenin son 30 yıldaki değişimi ve yakın- yok oluşlar birbirine paralel. Biz daha kararlı bir şekilde, moralimizi bozarak çabalamaya devam edeceğiz.” Programın ilk bölümünde gazeteci-yapımcı Coşkun Aral, “İki Göz, İki Tanık ve Dünyayı Sarsan Olaylar” başlığı altında farklı ülkelerdeki deneyimlerini fotoğraflarla paylaştı. Aral, fotoğraflar ve belgeler olsa da kötü anıların olduğu bir toplumda yaşadığımızı söyledi.
‘KRİTİK ZEKA EKSİKLİĞİ GAZETECİLİK’İN ÖLÜMÜDÜR’
Programın ikinci bölümünde gazeteci akademisyen Doğan Tılıç, gazeteciler Hale Gönültaş ve Faruk Doğruci ile CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala panel konuşması şeklinde gerçekleştirildi. Konuşmacılar ‘Afet Gazeteciliği’ başlığı altında deneyimlerini paylaştılar.
Gazeteci ve akademisyen Doğan Tılıç, “Afet coğrafyasında dolaşan gazeteciler iktidar gözlüğü takıyor. Orada iktidar gözlüğüyle dolaşmamaya çalışan arkadaşlar arasında tecrübesizlik olduğunu gördük. Afet koşulları, iktidar gözlüğüne dönüşüyor. Sahte haber üretenler. Böyle zamanlarda insanlar korkunç görüntüleri sorgulamadan kabul etmeye daha yatkın hale geliyor.” .
Afet haberlerinin odağında insanların acılarının yer aldığını belirten Tılıç, “İnsanların acılarını haberleştirmemiz gerekiyor. Bunu insani bir şekilde yapmamız gerekiyor. Afet durumlarında duygular ön plana çıkıyor, akıl geri çekiliyor. En büyük tehlike, temel olması gereken eleştirel aklın eksikliği aslında mesleğin ölümü demektir.” . Tılıç, ana odaklanıp süreçleri görememenin gazetecilik açısından başka bir sorun olduğunu, doğa olaylarının felakete dönüşmesinin arkasında bir süreç olduğunu, hükümetlerin sorumluluklarının olduğunu söyledi. “Şubat depremiyle ilgili gerçekleri ne kadar öğrendik? Medya gerçekleri ne kadar feda etti?” Tılıç, okullarda veya okul dışı kurumlarda afet haberciliğinin bir uzmanlık alanı olarak öğretilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
Ekranlarda mucizevi kurtarmaların gösterildiğini hatırlatan Tılıç, “Bizim afet gazeteciliğimizde mucizevi kurtarma haberlerinden uzaklaşıp kimin menfaat sağladığına odaklanmalıyız. Depremden sonra sorulması gereken sorular var. Nerede oldu?” Yardım parası mı gidiyor? Bu felakete hangi insani sorumluluk veya sorumsuzluk neden oldu? Bu ölümler ve hasarlar neden oluyor? Bu kadar büyük olmasının nedeni yolsuzluk ve adam kayırmacılık mı? Çünkü gördük ki depremde ölümlerin yüzde 83’ü depremde meydana geldi. Yolsuzluğun sistemli bir şekilde kurulduğu ülkeler. Afet sonrasında ne gibi halk sağlığı sorunları ortaya çıkabilir? Felaketten çıkar sağlayanlar var mıydı? Bu sorulara cevap aramayan afet gazeteciliği, afet gazeteciliği “Başka bir şey değil” diye konuştu. söz konusu.
‘KADINLARIN VE ÇOCUKLARIN YENİ BİR HAYATA BAŞLAMALARINA KATKIDA BULUNUYORUZ’
Gazeteci Hale Gönültaş, Suriye’de yaşadığı döneme ilişkin anılarını izleyicilerle paylaştı. Gönültaş, sadece savaş, deprem ve sel felaket gazeteciliğinin değil, kız çocuklarının kaçırılması ve istismarının da afet gazeteciliğinin konusu olduğunu söyledi. IŞİD’in Êzidî kadın ve çocukları savaş ganimeti olarak Türkiye’ye getirip sattığını belirten Gönültaş, “Türkiye’de bir savaş suçu işleniyordu. Artık bu dünyanın gündeminde. Biz kadınların ve kadınların kurtarılmasına katkıda bulunuyoruz. çocuklar ve yeni bir hayata başlamak. İşte haberin gücü.” konuştu. Gönültaş, bir habere gitmeden önce gideceği bölgeyi inceleyerek bölgenin kültürüne, yemeklerine ve diline hakim olmaya çalıştığını belirtti.
‘ŞEHİRLERİN NE KADAR DAYANIKLI OLDUĞUNU TARTIŞMALIYIZ’
CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, 6 Şubat depreminin ardından bölgeye giderek sağlık açısından önemli bilgiler paylaştığını belirtti. Her ilin AFAD tarafından hazırlanan afet zarar azaltma raporunun bulunduğunu belirten Pala, raporun Hatay’da böyle bir depremin öngörüldüğü bilgisini içerdiğini söyledi. 6 Şubat depreminde risk değerlendirmesi yapılsaydı ve risk azaltılsaydı ölü ve yaralıların sayısının çok daha azalabileceğini belirten Pala, “Şehirlerin ne kadar dayanıklı olduğunu tartışmalıyız. Buna ‘ denildi.’ Yüzyılın felaketi’ dedi ama böyle bir şey yok. Doğa olaylarını afete dönüştüren üç yapı var; merkezi “Yönetim, yerel yönetim, vatandaşın kendisi” dedi. Pala, kamunun müdahalesi için şunu ifade etti: Daha hızlı olabilmek için veri toplanmalı ve bu bilgiler toplumla paylaşılmalıdır.
‘BİR ÜLKEDEKİ GERÇEK FELAKET MEDYA’NIN KÖRLENMESİDİR’
Medya Ombudsmanı Faruk Doğruci, ülkede çok sayıda afet yaşanırken afet haberciliğinin yapılmadığını söyledi. Muhabir, “Bu ülkede bırakın afet gazeteciliğini, gazeteciler bile felaketten korunamıyor. Kendi hakkını bile savunamayan bir meslek var. “Şu anda çok az sayıda gazete çalışanı sendikalı” dedi. Gazeteciliğin bir takım oyunu olduğunu belirten Doğruci, “Haber merkezi çok önemli. Erbil abinin bana öğrettiği şu; gazetecinin çantası her zaman hazırdır. Yedek pilinden iğne ipliğine kadar her şeyi çantasında var. Gazeteci bir yere gittiğinde sürekli merkezden yönlendirilir. “Haber editoryal kontrolden geçmediği için birçok hatayla yayınlandı” dedi.
Haberlerde travma yaşayan kişilere yaklaşım nedeniyle insanların ölümlerinin yasını tutamaz hale geldiğini belirten Doğruci, “Bir ülkedeki asıl felaket medyanın körlüğüdür. Böyle bir felaket yaşadığımızı düşünüyorum. “Biz gazetecilerin yapacak çok işi var” dedi.
‘ÖDÜLÜ TÜM KADIN MESLEKTAŞLARIM ADINA ALDIM’
Konuşmaların ardından Nilüfer İlçe Belediye Başkanı Turgay Fazilet, ödülü gazeteci Hale Gönültaş’a verdi. Gönültaş, “Gazetecilik sadece haber yazmak değildir, gazetecilik erdemli ve ilkeli olmaktır. Erbil Tuşalp gazeteciliğin ötesinde bir aydındı. Her zaman gazetecilerin önünü açmıştır. Bu ödülü kadın meslektaşlarım adına almak istiyorum. Hem internette hem de ulusal medyada görev yapan tüm kadın meslektaşlarım adına yerel basında mücadele ediyorum.” .
